Dilemma’s en problemen bij overheid en goede doelen

In 2005 en 2006 heeft de Donateursvereniging deelgenomen aan tientallen overleggen / bijeenkomsten met de volgende overheidsorganen:

•     Ministerie van Financiën
•     Ministerie van Justitie
•     Belastingdienst
•     Algemene rekenkamer (over verantwoording SHO internationaal)
•     Intraval (onderzoeksbureau)

De vele overleggen zijn een teken van interesse en goede wil bij de diverse overheden, echter wij constateren ook de volgende problemen en dilemma’s:

• Voorheen was het onderwerp “goede doelen” verdeeld over maar liefst drie Ministeries: Justitie, financiën en OC&W. Recentelijk is dat terug gebracht tot 2: Justitie en Financiën. Echter er blijft onduidelijkheid over de taakverdeling en verantwoordelijkheden, mede omdat de Belastingdienst binnen Financiën eigenlijk een apart “bolwerk” blijkt te zijn. Justitie richt zich vooral op criminaliteits- en terrorisme bestrijding en Financiën en de Belastingdienst richten zich vooral op het voorkomen van misbruik van een goede doelen status (en dus vrijstelling van schenkingsrecht) door vermogende Nederlanders. Niemand neemt de verantwoordelijkheid voor het goed functioneren van een goed doel als maatschappelijk nut beogende instelling en om te zorgen dat goede doelen ook echt die dingen doen die ze claimen.
• Tijdens overleggen kregen we het gevoel dat er tussen deze drie partijen onderling onenigheid is over de taakverdeling. Dit leidt tot vervelende situaties, waarbij “de bal over en weer wordt gespeeld”. Ook simpele maatregelen, zoals registratie van goede doelen, worden op deze manier tussen de Ministeries onderling “heen en weer geschoven”.
• Binnen “de overheid” (vanwege bovenstaande verwarring gebruiken we deze verzamelnaam voor de verschillende instanties) is er een enorm verloop bij de mensen die zich bezig houden met de goede doelen. Minstens twee keer per jaar krijgen we bericht dat een inmiddels goed ingewerkte medewerker naar een andere afdeling vertrekt en een uitnodiging voor een oriënterend gesprek met een nieuwe medewerker. Hierdoor krijgen we het gevoel dat we steeds hetzelfde verhaal moeten vertellen en dat we nooit boven het basisniveau uit zullen stijgen tot intelligente inzichten en bijbehorende maatregelen.
• “De overheid” pleit voor “zelfregulering”, waarbij “de branche” het voortouw moet nemen. De Donateursvereniging is voor zelfregulering, echter daarvoor moet de overheid eerst voor een aantal basisvoorwaarden zorgen.
• Er zijn in Nederland ca. 30.000 goede doelen, maar niemand weet wie ze zijn, wat ze doen en hoeveel geld erin omgaat. Door gebrek aan registratie door de overheid, kan deze “branche” geen contact met elkaar opnemen en gaat het overleg steeds tussen dezelfde partijen, die enkele honderden, veelal grote, goede doelen vertegenwoordigen. Hierdoor blijven vele duizenden belangrijke spelers en hun input buiten spel.
• Binnen de goede doelen branche leidt dit ook tot “machtsspelletjes” en “blokvorming”, waardoor de bekende partijen belang hebben bij het voorkomen of uitstellen van toetreding van nieuwe partijen tot het overleg. Ook deze “interne politiek” maakt zelfregulering moeilijker en vereist ingrijpen van de overheid. Als alle 30.000 goede doelen in Nederland bekend en geregistreerd zijn, kunnen zij (of hun vertegenwoordigers) allen worden gevraagd hun mening (en/of medewerking) te geven over de diverse onderwerpen en is de basis gelegd voor zelfregulering.